O lenei pepa lautele e le Nofoaga Autu mo Saienisi Lumanai, o le ISC's think tank, fa'atalanoaina le mana'omia fa'anatinati mo se faiga fou ma fa'agaioiga e puipui ai le saienisi ma ana lōia i taimi o fa'alavelave fa'alelalolagi. Faatasi ai ma le tele o feteʻenaʻiga ua salalau atu i sone tetele faʻafanua; fa'ateleina mea leaga o le tau ona o suiga o le tau; ma lamatiaga faalenatura e pei o mafuiʻe i itulagi e leʻi saunia, o lenei lipoti fou o loʻo faʻasoa ai mea na matou aʻoaʻoina i tausaga talu ai mai a matou taumafaiga faʻatasi e puipuia saienitisi ma faʻalapotopotoga faʻasaienisi i taimi o faʻalavelave.
"O le mea moni, o le lipoti e oʻo mai i le taimi o aʻoga, iunivesite, nofoaga autu o suʻesuʻega ma falemaʻi, nofoaga uma e faʻalauteleina ai le alualu i luma o aʻoaʻoga ma suʻesuʻega faasaienisi, na avea ma nofoaga o feeseeseaiga, ma faʻaumatia pe faʻaleagaina i le taimi o Ukraine, Sudan, Gaza ma isi. fa'alavelave. O matou i totonu o le sosaiete faʻasaienisi e tatau ona mafaufau i le fatuina o tulaga e mafai ai e le saienisi ona ola ma olaola."
Peter Gluckman, Peresetene o le International Science Council
Puipuia o Saienisi i Taimi o Faalavelave
Fono Fa'avaomalo Fa'asaienisi. (Fepuari 2024). Puipuia o Saienisi i Taimi o Faalavelave. https://council.science/publications/protecting-science-in-times-of-crisis FAIA: 10.24948 / 2024.01
Tusi atoa Aotelega o PulegaO lo'o tu'uina mai ai se fa'atinoga fa'atino o faiga fa'apitoa, e mulimulita'i i la'asaga o le tali atu i tagata, e fa'atatau ina ia fa'atinoina fa'atasi e le aufaipisinisi fa'ale-malo ma tagata tumaoti e sili ona lelei i fa'alapotopotoga fa'avaomalo fa'asaienisi. O lo'o fa'ailoa mai ai fo'i pe fa'afefea ona fa'aleleia faiga fa'avae o lo'o iai, e aofia ai teuteuga fa'apitoa i feagaiga fa'ava-o-malo ma tulafono faatonutonu.
O le numera o tagata sulufaʻi ma tagata suʻesuʻe o loʻo i ai nei e mafai ona faʻatusatusa i le 100,000 i le lalolagi atoa. Ae ui i lea, o a tatou tali e faauigaina o se fofo le tumau mo se vaega o lena numera. I le taimi o loʻo manaʻomia vave ai e le lalolagi le malamalama mai itu uma o le lalolagi e faʻafeiloaʻi ai luitau o le lalolagi, e le mafai ona tatou faʻaumatia uma na faʻasaienisi ma tupe faʻaalu a le lalolagi i suʻesuʻega.
"Faatasi ai ma lenei lomiga fou, o le Center for Science Futures naunau e faʻatumu se avanoa taua i talanoaga i le puipuiga o saienitisi ma saienisi i taimi o faʻalavelave. O suʻesuʻega o loʻo faʻamatalaina filifiliga mo le sili atu le aoga o fuafuaga faʻavae multilateral, faʻapea foʻi ma taʻiala faʻatino e mafai e faʻalapotopotoga faʻasaienisi ona amata galulue faʻatasi i le taimi lava lena "
Mathieu Denis, ulu o le Nofoaga Autu mo Saienisi Lumanai o le Fono Fa'asaienisi Fa'avaomalo
Fa'alogoina le UNESCO 2017 Fautuaga i Saienisi ma Tagata Su'esu'e Fa'asaienisi, o le pepa o loʻo tuʻuina atu ai faʻamatalaga e mafai ona fesoasoani i le faʻatulagaina o faʻatalanoaga i le lumanaʻi i totonu o faiga faʻasaienisi o le lalolagi ma le atunuʻu ile auala e faʻatino ai le UNESCO 2017 fautuaga.
O loʻo faʻatasi ma le pepa se seti o faʻamatalaga faʻamatalaga ma se ata vitio e faʻaalia ai gaioiga e mafai ona faia e le sosaiete faʻasaienisi ma paaga talafeagai i taimi taʻitasi o vaega e tolu o le tali alofa. O mea nei e laiseneina i lalo ole CC BY-NC-SA. Ua e sa'oloto e fa'asoa, fetuutuuna'i ma fa'aoga nei punaoa mo fa'amoemoega fa'apisinisi.
O loʻo faʻamalosia e le ISC faʻalapotopotoga faʻasaienisi faavaomalo, malo, aʻoga, faʻavae, ma le lautele o sosaiete faʻasaienisi ina ia talia fautuaga o loʻo faʻamatala atu i le "Puipuia Saienisi i Taimi o Faalavelave". O le faia o lea mea, e mafai ai ona tatou saofagā i se faiga fa'anatura fa'asaienisi e sili atu ona maufetuuna'i, talileleia, ma saunia e mafai ona tatalia luitau o le seneturi 21.
? Faasoa atu le upu ma auai mai ia i matou i a matou taumafaiga e fausia se vaega faʻasaienisi sili atu ona maufetuunaʻi. Download la matou pusa fa'asalalau ma so'o fa'aopoopo ma va'ai pe fa'apefea ona e fesoasoani.
O faʻamatalaga autu o lenei pepa o loʻo faʻatulagaina e fetaui ma vaega o le tali atu i tagata: puipuia ma saunia (le vaega aʻo leʻi oʻo i le faʻalavelave), puipuia (le vaega o faʻalavelave faʻalavelave), ma le toe fausia (vaega o faʻalavelave faʻalavelave). O se aotelega o faʻamatalaga autu o loʻo tuʻuina atu i lalo:
Puipuiga ma tapenapenaga (vaega a'o le'i fa'alavelave)
Puipuia (vaega tali atu i faalavelave)
Toe fa'aleleia (vaega ina ua uma le fa'alavelave)
O fa'ai'uga mai la tatou galuega e o'o mai i le taimi nei o lo'o fa'ailoa mai ai o le tele o taimi, o le tali atu a le sosaiete fa'asaienisi i fa'alavelave e tumau pea le le fa'amaopoopoina, fa'apitoa, fa'afoliga ma le le atoatoa. E ala i le faia o se faiga e sili atu ona mataala, faʻavaomalo ma faʻalapotopotoga lautele i le fausiaina o le maufetuunaʻi o le vaega faasaienisi, mo se faʻataʻitaʻiga e ala i se faiga faʻavae fou, e mafai ai ona tatou iloa uma tau tupe ma agafesootai mo le saienisi ma sosaiete lautele.
Ata o le National Museum of Brazil e AllisonGinadaio on Unsplash.